TAŞ IDOLLER VE HEYKELLİ ANIT

Kapadokya Kapısı yanındakı moloz döküntüler arasında bir çoban tarafından beyaz renkli yuvarlanmış bir taş parçası bulunmuştur. Kapı iç avlusundaki basamaklı anıt üzerinde yer alan stelin üst kısmına ait bu parça, yarı-ikonik Frig idolünün boş yüzünün yuvarlak biçimli olduğunu ve omuzlarındaki sembolize dalgalı saçların sarmal yastık şeklinde elemanlarla sonlandığını göstermektedir (Şekil 9).

Laboratuarda Konservatör Noël Siver, anıtsal girişe ait kumtası mimari eleman parçaları üzerindeki sınıflama ve birleştirme çalışmalarını yönetmiştir (Şekil 10). Aynı yapının mimarisine ait sarmal yastık biçimindeki taş elemanlarına ait parçalarını birleştirmek biçiminde tanımlanabilecek zorlu görev tamamlanmak üzeredir. Parçalar çizilmiş (Şekil 11) ve veritabanı güncellenmiştir. Idoller gibi bu mimari elemanlar da Frig esintisi taşımakta ve iyi bilinen Frig yaylalarındaki kaya mezarı cepheleri ile benzerlik göstermektedir.

Murat Akar kumtaşı heykel ile diğer biçimlendirilmiş parçaların bir dizi nitelikli fotoğrafını çekmiş (Şekil 1 2 ) ve bunlar Catherine Draycott tarafından yayına hazırlanmıştır. Catherine, Frig esintisi taşıdıgı kesin olan heykelin, büyük olasılıkla erkek bir yöneticiyi betimledişini düşünmektedir. Belki de heykelin kaidesini oluşturan biçimlendirilmiş blok üzerinde, Claude Brixhe tarafından Kadmos'ta yayınlanan, Eski Frig dilinde bir yazıt yer almaktadır. Bu bloklarin ‘Tata' adında biri tarafından diktirildiği anlaşılmaktadır. Anıtın diğer yüzünde en az iki kişinin daha adları geçmektedir: Bunlar ‘Masa Urgitos' (Urgos'un oglu) ve ‘Uva'dir. Ancak bu kişilerden hiçbiri tarihi olarak tanınmamaktadır. Parçaları Kerkenes Haberler'in eski sayılarında görülebilen bu yazıtlı bloğun önyüzünde yer alan kabartma heykelin yeniden yapılan rekonstrüksiyonu, kanatlı bir güneş-kursu altında yer alan bir agaç ya da asmanın iki yanında birer figür, belki de grifon-başlı cinler bulundugunu düsündürmektedir. Bu yeniden kurma önerisinde henüz bilinmezler bulunmakla birlikte, ikonografi ve düzenleme üzerinde bir Neo-Hitit etkisinin sezinlendiği açıktır.

Tam araştırma sezonunun sonunda omega biçimindeki büyük yarı-ikonik idoller biçimlenerek ortaya çıkmıştır. Açıkça Frig etkisindeki idoller, omuz hizasında dalga biçiminde bosajlı sarmal yastıklarla sonlanan saçları betimleyen kabartma bir şeritle çerçevelenmiş yak. 1m çapında ifadelendirilmemiş yüzlere sahiptir. Çift taraflı olmaları, bağımsız biçimde ayakta durduklarina işaret etmektedir. Şekilde verilen örnek, ikisi de C biçimli taşçı işaretleri içeren tek bloktur. Söz konusu parçaların giriş geçitindeki moloz içinde bulunması, özgün düzenlemede idollerin taş kaplı avlunun iki yanında yer alan kule-benzeri teraslar üzerinde dendanlar oluşturduğunu düsündürmektedir. Ayrıca Fakat bunların aynı tanrının, büyük olasılıkla Frig Matar ya da Annesi'nin tekrarlanan bir betimi veya bilinmeyen bir Panteon'a ait tanrılar mı oldugu bilinmemektedir. Idoller, önyüzleri doğan güneşle aydınlanacak biçimde eğimli olarak yerleştirilmiştir. Özgün düzenlemede görünümlerinin son derece etkileyici olacağı açıktır.

Saray Yapı Grubunun ön tarafında kazıya başlandığında, bu tür buluntulara rastlamayı beklemiyorduk. Bunlar, Afyon-Eskişehir bölgesindeki eşzamanlı kaya mezarı -oyma cepheler in de de izlenen bir Frig anıtsal mimarlık düzeninin varlığını kesin olarak belgelemektedir. Düzenlerde Iyon ve Lidya mimari anlayışları kadar Neo-Hitit ve Yakın Doğu geleneklerinin de etkisi yok denecek kadar azdır. Diğer yandan kabartma heykel, eşsiz olmakla birlikte, nispeten daha eklektik nüanslar yansıtmaktadır.